History Story: Jak Niemcy z Walimia reagowali na zbrodnie?

Czy widzieli wychudzonych więźniów, słyszeli krzyki, czuli grozę bijącą od esesmanów? W odcinku zatytułowanym „Riese oczami Niemców” Kazek odsłania historie, które rzucają nowe światło na postawy lokalnej ludności wobec zbrodni III Rzeszy.

 

 

Odcinek rozpoczyna się od przejmującego opisu wydarzeń z 8 maja 1945 roku, kiedy to w Walimiu, w dawnym kasynie fabryki Webskich Hartmann & Wissen, niemieccy oficerowie SS wznosili toasty za „zwycięstwo”, mimo że Hitler już nie żył, Berlin padł, a Wrocław się poddał. Kazek przytacza relację niemieckiego kelnera, który wspomina, jak w atmosferze desperacji i chaosu SS-mani naradzali się, gdzie ukryć dokumentację fabryki. Gdy zauważali białe flagi w oknach – wywieszone na prośbę lokalnego księdza – wpadali w szał, grożąc strzałami w domy tych, którzy stracili wiarę w „ostateczne zwycięstwo”.

 

To tylko wstęp do opowieści o tym, jak mieszkańcy Walimia zmagali się z rzeczywistością wojny.

 

 

Łukasz Kazek z niezwykłą wnikliwością analizuje postawy niemieckich mieszkańców Walimia wobec więźniów i robotników przymusowych. Około 40% z nich popierało NSDAP, a niektórzy, jak aptekarz Kurt Kamiński czy lekarz Paul Jokisz, dali się ponieść fanatycznemu oddaniu ideologii nazistowskiej. Kamiński, zniemczając swoje nazwisko, by odciąć się od polskości, nie wahał się plunąć w twarz czy pobić polskiej robotnicy przymusowej, Anieli Ptak, która ośmieliła się wejść do jego apteki. Jokisz z kolei odmawiał leczenia Polakom, nazywając ich „podłymi świniami”. Ich postawa to przerażający obraz nienawiści i pogardy.

 

Jednak nie wszyscy Niemcy byli obojętni. Kazek przytacza wzruszające historie tych, którzy, ryzykując własne życie, próbowali pomagać. Jedna z mieszkanek zostawiała miskę marchwi dla głodujących więźniów, choć gest ten zakończył się dla niej tragicznie – aresztowaniem i zesłaniem do obozu Ravensbrück. Inni, jak piekarz Bittner, ukrywali uciekinierów, co w maju 1945 roku uratowało mu życie przed wkraczającą Armią Czerwoną.

 

Te opowieści pokazują, że w cieniu terroru znalazły się też akty odwagi i człowieczeństwa.

 

 

Co działo się za drutami obozów? Jak mieszkańcy Walimia reagowali na widok wychudzonych więźniów maszerujących w pasiakach? Kazek nie zdradza wszystkiego – zachęca, by widzowie sami odkryli szczegóły, oglądając odcinek. Opowieść jest pełna dramatycznych momentów, takich jak losy fanatyków, którzy w obliczu klęski III Rzeszy wybrali desperackie kroki, czy relacje o tych, którzy próbowali ocalić ludzkie życie, mimo wszechobecnego strachu przed gestapo.