Wałbrzych: Czy NGO i samorząd zbudują tarczę bezpieczeństwa?

Wałbrzych to miasto kontrastów. Z jednej strony – odbudowane dzielnice, Książ i turystyczny boom. Z drugiej – osuwiska, podtopienia, niepewna infrastruktura i świadomość, że kryzys nie pyta, czy jest dobry moment, tylko po prostu przychodzi. Powódź, pandemia, uchodźcy z Ukrainy – każdy z tych scenariuszy wstrząsnął miastem i pokazał, że w sytuacji zagrożenia nie zawsze wystarczy administracja czy służby ratunkowe. Coraz częściej na pierwszej linii stają zwykli ludzie i lokalne organizacje społeczne.

Od roku władze mają w ręku nowe narzędzie – ustawę o ochronie ludności i obronie cywilnej. To ona otwiera drzwi do formalnej współpracy między samorządem a NGO. Brzmi urzędniczo? Tak, ale w praktyce może oznaczać, że w kryzysie mieszkańcy będą mogli liczyć na profesjonalnie przygotowane punkty ewakuacyjne, szybkie szkolenia czy dostęp do sprzętu humanitarnego – a nie tylko na dobrą wolę wolontariuszy.

NGO – energia, której nie wolno zmarnować

Wałbrzych zna swoją siłę społeczną. Widzieliśmy ją w czasie pandemii, gdy wolontariusze szyli maseczki i dowozili jedzenie seniorom. Widzieliśmy, gdy mieszkańcy spontanicznie ruszyli na pomoc uchodźcom z Ukrainy, a rok temu poświęcali czas i własne pieniądze dostarczając pomoc powodzianom w Kotlinie Kłodzkiej. Ale jak długo można bazować na zrywie i entuzjazmie? – Społeczna gotowość do poświęceń nie jest nieskończona. Trzeba włączyć NGO w system przygotowań – podkreślają eksperci.

Ustawa daje jasny mechanizm: gmina i organizacja mogą podpisać porozumienie, które obejmuje np. szkolenia dla mieszkańców, zakupy sprzętu, przygotowanie miejsc schronienia. To, co do tej pory robiono ad hoc, mogłoby stać się stałym elementem miejskiego systemu bezpieczeństwa.

Wałbrzych ma potencjał – czas go użyć

Na papierze Wałbrzych jest dobrze przygotowany. Ma program współpracy z organizacjami pozarządowymi, mapę aktywności NGO, sieć lokalnych liderów. W praktyce jednak najczęściej mówimy o kulturze, sporcie czy pomocy społecznej. A gdzie bezpieczeństwo?

OSP w powiecie prowadzą akcje edukacyjne, a Regionalne Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych deklaruje gotowość wspierania ochrony ludności. To cenne zalążki, ale wciąż zbyt rozproszone. Miasto mogłoby przecież postawić na współpracę z NGO w dzielnicach – od Podgórza po Biały Kamień – i zbudować sieć lokalnych punktów reagowania.

Wyobraźmy sobie, że na każdym osiedlu działa przeszkolona grupa wolontariuszy z radiotelefonami, apteczkami i planem działania na wypadek powodzi. Że świetlice i szkoły są przygotowane jako miejsca ewakuacyjne, a NGO odpowiadają za logistykę i wsparcie mieszkańców. Brzmi jak science fiction? To dokładnie to, co pozwala zrobić ustawa.

Gra o czas

Problem w tym, że dziś w Wałbrzychu brakuje odwagi, by przełożyć zapisy ustawy na konkret. Samorząd może powiedzieć: to trudne, kosztowne, wymaga koordynacji. Ale kryzys nie będzie pytał, czy w budżecie znalazły się środki. On po prostu przyjdzie.

Dlatego pytanie brzmi nie „czy warto?”, ale „czy zdążymy?”. Wałbrzych stoi przed szansą, by być pionierem w Dolnym Śląsku – miastem, które nie tylko reaguje, ale systemowo buduje tarczę bezpieczeństwa razem z mieszkańcami. W czasach, gdy kryzysy są coraz częstsze, to może być najważniejszy projekt dla lokalnej wspólnoty.

To nie jest już kwestia procedur czy przepisów. To rozmowa o tym, czy w razie kolejnej powodzi czy blackoutu Wałbrzych będzie tylko liczył na struktury administracyjne  – czy będzie w pełni i maksymalnie gotowy.