Queerowe historie Dolnego Śląska w wałbrzyskim teatrze

Od 19 grudnia foyer Teatru Dramatycznego im. Jerzego Szaniawskiego SZA-NIAW-SKX w Wałbrzychu stanie się przestrzenią dla wystawy „Historie odzyskane. Queer na Dolnym Śląsku”. To opowieść o osobach, relacjach i doświadczeniach, które przez dekady pozostawały poza głównym nurtem oficjalnej historii regionu.

Ekspozycja obejmuje okres od końca XIX wieku po czasy współczesne. Jej twórcy sięgają zarówno do biografii sprzed II wojny światowej, jak i do historii powojennych, pokazując ciągłość queerowej obecności na Dolnym Śląsku. Wystawa nie ma charakteru prowokacji ani próby „przepisywania” dziejów – jest raczej uzupełnieniem znanej narracji o wątki, które wcześniej były pomijane lub celowo przemilczane.

W centrum znalazły się konkretne postaci i ich historie, m.in. Georgette i Agnes Dehmel, Maria Dąbrowska i Anna Kowalska czy Henryk Tomaszewski. Kuratorzy podkreślają, że to osoby ważne dla kultury i historii regionu, którym należy się pamięć i szacunek, niezależnie od norm obyczajowych czy politycznych realiów epoki, w której żyły. Wystawa zwraca też uwagę na nierówność w ocenianiu doświadczeń i cierpienia – tych, których losy uznawano za mniej „warte opowiedzenia”, bo nie mieściły się w obowiązujących schematach.

Dla Teatru Dramatycznego w Wałbrzychu prezentacja tej ekspozycji jest konsekwencją obranej drogi. Instytucja od kilku lat podkreśla swoją otwartość i wrażliwość na różnorodność, co symbolicznie wyraża litera X w nazwie patrona. Jak zaznacza dyrektor teatru Sebastian Majewski, to zobowiązanie do uważnego przyglądania się tożsamości i historii – także tej mniej oczywistej. – To dodanie do znanej nam historii kolejnego, brakującego wątku i opowiedzenie jej w szerszej perspektywie – podkreśla.

Wystawa została przygotowana przez zespół kuratorski w składzie: dr Joanna Ostrowska, dr Tomasz Łukasz Nowak, Ewa Pluta, dr Joanna Hytrek-Hryciuk, Krzysztof Tomasik i prof. Piotr Laskowski. Jej organizatorami są Muzeum Miejskie Wrocławia oraz Departament Różnorodności Społecznej UM Wrocławia, a partnerami m.in. Queer Muzeum Warszawa i Stowarzyszenie Kultura Równości.

„Historie odzyskane. Queer na Dolnym Śląsku” będzie można oglądać do 28 marca 2026 roku, w foyer Teatru Dramatycznego w Wałbrzychu, w godzinach pracy kasy. Wstęp na wystawę jest bezpłatny.