Wzrost o 41% przestępstw motywowanych nienawiścią

 

Polskie prawo karne nie definiuje wprost przestępstwa z nienawiści, jednak organy ścigania opierają się na definicji Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) OBWE. Zgodnie z nią, przestępstwa te obejmują czyny kryminalne, których ofiary są wybierane ze względu na ich rzeczywiste lub domniemane powiązania z grupą wyróżnianą na podstawie cech takich jak rasa, pochodzenie etniczne, religia, płeć, orientacja seksualna, niepełnosprawność czy wiek. Kluczowym elementem jest motywacja sprawcy, wynikająca z uprzedzeń wobec danej grupy.

 

Wytyczne Prokuratora Generalnego z 2014 roku wskazują, że przestępstwa z nienawiści dotyczą czynów popełnionych z powodu przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, wyznaniowej lub bezwyznaniowości ofiary. Czyny te naruszają podstawowe prawa człowieka i są przejawem dyskryminacji.

 

 

W polskim Kodeksie karnym przestępstwa z nienawiści regulują przede wszystkim przepisy Rozdziału XVI (przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstwa wojenne) oraz Rozdziału XXXII (przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu).

 

Wśród nich znajdują się m.in.:art. 119 § 1 k.k. – przemoc lub groźba bezprawna wobec grupy lub osoby z powodu jej cech chronionych,

art. 256 k.k. – propagowanie faszyzmu lub totalitaryzmu,

art. 257 k.k. – znieważenie lub naruszenie nietykalności cielesnej z powodów uprzedzeń.

 

Przestępstwa te mogą być także kwalifikowane na podstawie innych artykułów, takich jak zniesławienie (art. 212 k.k.), znieważenie (art. 216 k.k.), groźby karalne (art. 190 k.k.) czy uszkodzenie mienia (art. 288 k.k.).

 

Kluczowe jest udowodnienie, że motywacją sprawcy były uprzedzenia wobec określonych cech ofiary.

 

 

Od 16 kwietnia 2022 roku obowiązuje ustawa wprowadzająca sankcje za propagowanie symboli lub nazw wspierających agresję Federacji Rosyjskiej na Ukrainę. Przestępstwo to, określone w art. 16 ustawy, jest zagrożone grzywną, karą ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2. W postępowaniach istotny jest kontekst działania sprawcy oraz jego zamiar.

 

 

Od 2015 roku polska Policja prowadzi monitoring przestępstw z nienawiści. W tym celu powołano krajowego koordynatora oraz koordynatorów wojewódzkich, którzy analizują dane dotyczące tych przestępstw. Informacje te służą do oceny skali zjawiska, sposobów działania sprawców oraz określania potrzeb szkoleniowych funkcjonariuszy. Postępowania w takich sprawach są nadzorowane przez prokuraturę.

 

 

Polska Policja podejmuje działania edukacyjne mające na celu uwrażliwianie społeczeństwa na różnorodność oraz zapobieganie i zwalczanie przestępstw motywowanych uprzedzeniami. Programy te obejmują zarówno szkolenia dla funkcjonariuszy, jak i kampanie społeczne, które promują tolerancję i poszanowanie praw człowieka.

 

 

Wzrost liczby przestępstw z nienawiści wskazuje na potrzebę dalszego wzmacniania działań prewencyjnych i skutecznego ścigania sprawców. Kluczowe jest dokumentowanie motywacji sprawcy na etapie postępowania przygotowawczego, co pozwala na właściwą kwalifikację prawną czynów.

 

Przestępstwa z nienawiści nie tylko naruszają prawa jednostek, ale także podważają podstawowe wartości demokratycznego społeczeństwa, takie jak równość i wolność.

 

foto: pixabay